Ai ai ai,
de werkloosheid loert

Creatieveling, sidder en beef! Artificiële Intelligentie (AI) staat klaar om jouw job in te palmen! Of dat is toch de teneur op het web, nu de door AI aangestuurde grafische wondertool DALL-E 2 furore maakt in z’n testfase. Ligt het creatief beroep dan écht op sterven? Daarvoor gingen we te rade bij de doctor!

Voor wie nog nooit hoorde van DALL-E 2: het gaat over software die een geschreven opdracht omzet naar beeld. Je kiest een stijl en onderwerp, en de app creëert vanuit het niets een hoop varianten. Fotorealistisch, in potlood of op z’n Van Goghs? Alles kan. De resultaten zijn bevreemdend, hilarisch en vaak erg sterk. Maar ook voor creatief schrijfwerk heeft OpenAI een tool, GPT-3. En die schrijft nu al coherente teksten over elk mogelijk onderwerp.

(lees verder onder de foto's)

DALL-E 2, genereer een afbeelding van een kom soep die eruitziet als een monster, in graffitistijl, gemaakt uit plasticine en als breiwerkje (bron: openai.com/dall-e-2/)

De goede herder

Lap, da’s balen. Niet in het minst voor creatieve schrijvers van een contentmarketingbureau uit pakweg Groot-Bijgaarden. Maar is die vrees terecht? Prof.dr. Rob Heyman, hoofd van het Kenniscentrum Data & Maatschappij, nuanceert: “AI zal creatieve beroepen eerder complementeren dan vervangen. Het is een hulpstuk dat vervelende klussen kan overnemen. Er is namelijk geen enkele AI die dingen maakt uit zichzelf; zonder duidelijke opdracht komt er niets. Ook controle op het resultaat is noodzakelijk. Daarom moet iemand de boel in goede banen leiden – een AI-herder, zeg maar. Het kan dus wel dat iemands jobinhoud wijzigt door artificiële intelligentie.”

AInders en beter?

Zelflerende software zal onze werkwijze dus veranderen. Omdat technologie dat al doet sinds een of andere mensaap vuistbijlen begon te maken van vuurstenen, hoeft dat niet te verbazen. Toch is de snelheid waarmee AI overneemt adembenemend. Schrijven, muziek maken, chatten, video’s monteren: voor elk taakje bestaat er tegenwoordig een breed toegankelijke applicatie die het oneindig veel sneller kan dan een mens. Maar kan je nog creatieve eieren leggen als je enkel nog opdrachten moet geven?

Dr. Heyman: “Creatief inzicht blijft belangrijk. Goede copy, bijvoorbeeld, onderscheidt zich door de juiste invalshoek, het haakje dat mensen binnentrekt. Emotie, ironie, spitsvondigheden, … dat kan AI niet. Die baseert zich op bestaande teksten en maakt daar een afkooksel van. Een persbericht vanop Reuters herwerken lukt dus wel, maar daar stopt het. Op zich kan dat slecht nieuws zijn voor journalisten die enkel dat nog doen, maar het biedt ook mogelijkheden. Zij kunnen zich misschien terug focussen op het schrijven van stukken waarvoor je redactionele keuzes moet maken en vragen stellen.”

Tekstgenerator en conversatiebot GPT-3 volgt de mening van het internet betreffende het al dan niet valsspelen van Hans Niemann tijdens een schaaktoernooi tegen wereldkampioen Magnus Carlsen.

Internetindigestie

En inderdaad: hoe wonderlijk de beelden van DALL-E 2 ook zijn, de kunst wordt niet heruitgevonden. Bovendien zijn er heel wat restricties die maker OpenAI oplegt: geen genitaliën, geweld, beroemdheden, enzovoort. Saai, zeker als je onze kunstgeschiedenis bekijkt. Maar waarom is dat kader zo strikt? En zou een zelflerend systeem er geen deugd van hebben om de kennis van het volledige internet in zich op te nemen?

“Dat laatste is een heel slecht idee”, vertelt dr. Heyman grinnikend. “In 2016 liet Microsoft een artificieel intelligente bot genaamd TayTweets los op Twitter. Het duurde minder dan 24 uur eer het scherpzinnige stukje software een vuilbekkende misogyne nazi werd. Het gevolg van ongebreidelde blootstelling aan ongefilterde inhoud en het bewijs dat moderatie nodig is. Een strikt kader zorgt dan weer voor goede resultaten. Neem nu sportverslaggeving: daar is AI geweldig goed in! Waarom? Omdat de regels, de spelers en het format gekend zijn.”

AI-bot TayTweets, het "levend" bewijs dat Twitter vol onzin staat, ontspoort volledig na 24 uur meningen tanken op de microblogsite.

Engelstalige stagiair, beware!

Oef. Het vooruitzicht van een digitaal en bliksemsnel hulpje is dus nog zo verkeerd niet. We herademen, geen vuiltje aan de lucht. Toch dr. Heyman? Toch? “Helemaal zonder gevaar is AI niet. Ik neem de schrijftool GPT-3 als voorbeeld. Daarmee kan je op heel korte tijd een massa fake news en complottheorieën genereren. Redactioneel en inhoudelijk hoeven die namelijk niet helemaal op punt te staan. Een kritische lezersblik zal dus nog belangrijker worden.”

“Een groter probleem is echter dat AI slimmer zal worden en dus op termijn alle ‘makkelijke’ taken overneemt. Maar ook die hebben hun nut, want ze leren mensen de kneepjes van een vak. AI zou die leerkans kunnen afpakken. Gelukkig is er voor Nederlandstalige stagiairs nog geen enkele reden om bezorgd te zijn. Onze taalgemeenschap is zodanig klein dat AI niet genoeg bronmateriaal heeft om zich op te baseren. En zonder goede teksten is zo’n schrijftoepassing niets waard!”